به فرهنگ باشد، روان، تندرست

بسیاری از ما ایرانیان نام شخصیّت­ های بازی­های رایانه­ ای، فوتبالیست ­ها و ستاره ­های سینمای هالیوود را بهتر و بیشتر می­ دانیم تا نام فرهیختگان و نخبگان خطّه ­ی فرهنگی ­مان از کهنه ­روز تا امروز!

این­که دانشجوی ادبیّات فارسی دانشگاهِ تهران در روز بزرگداشتِ سعدی در پاسخ به درخواستِ مجری تلویزیون برای از بَرخواندن شعری از خداوندگار مُلکِ سخن و یکی از ارکان فرهنگ و ادبِ این سرزمین، دَرمی­ ماند. شاید در ظاهر ناچیز و طبیعی به نظر آید، امّا به واقعْ فاجعه­ ای فرهنگی است که تنها آگاهان از ژرفای آن آگاهند.

رتبه ­ی نازلِ رشته ­ی زبان و ادبیاتِ فارسی در میان  دیگر رشته ­های گروهِ آزمایشی علوم انسانی، بی­میلی نهادینه ­ی دانش ­آموزان نخبه برای انتخاب این رشته، پذیرش دانشجویان با رتبه­ های نجومی و آینده­ ی شغلی بسیار مبهم آن که زمانی یکی از دولت­ها بر آن بود تا در دیوانسالاری غول ­آسای خود برای مراقبت از زبان فارسی در برابر هجمه ­ی بی­امانِ زبان­های بیگانه و پیشگیری از فارسی ­زُدایی در مکاتباتِ اداری که امروز به بلای جان زبانِ نازنینِ فارسی تبدیل شده است، دانش ­آموختگانِ زبده­ ی زبان و ادبیّات فارسی را به عنوان کارشناسِ ویرایش به کارگیرد. طرح بدیعی که همچون بسیاری ایده­ های نیکوی دیگر، نشکفته پژمُرد!

 خوارْداشتِ زبان و ادب فارسی، چوبِ حرّاج زدن به هویّتِ ملّی و میراثِ ماندگاری است که از هزاره­های دور به یادگار مانده است تا ما امروز به بیان استاد شفیعی کدکنی، که عمرش دراز باد، به زبان تَتاران سخن نگوییم و از ورای حجاب قرون با حکیم- شاعرانِ بلندآوازه ­ی خطّه­ ی فرهنگی ­مان گفت ­و گو کنیم و از خوان پُرنعمتِ حکمت و معرفتِ آنان قوتِ معنا بَرگیریم. حال ­آن­که مغرب ­زمینیان، برای فهم زبان و بهره ­جُستن از میراثِ ادبی بزرگانِ فرهنگ و ادب سرزمینِ خود؛ همچون ویلیام شکسپیر(1616-1564 م) شاعر و نمایشنامه ­نویس پُرآوازه ­ی انگلیسی- که بسیاری وی را بزرگترین نویسنده ­ی انگلیسی ­زبان دانسته ­اند- به ناچار باید به فرهنگ لغت و آثار شارحان و مفسّران کتاب­های وی روی آورند چه؛ زبانی که او به مددِ آن شاهکارهای  خود را آفریده است، اکنون نامفهوم می ­نماید. امّا ما پارسی­ زبانان به تعبیرِ ماندگارِ محمّد علی فروغی(1321-1254 ه.ش)؛ ادیب، روشنفکر و سیاستمدار نامبُردارِ عصر پهلوی:" اهلِ ذوق اِعجاب می‌کنند که سعدی هفتصد سال پیش به زبان امروزی ما سخن گفته‌است، ولی حق این است که [...] ما پس از هفتصد سال به زبانی که از سعدی آموخته‌ایم سخن می‌گوییم».