در جستجوی بَرانداز

در نگاه من براندازِ راستین «سوء مدیریت» است. یا چنان که  در جای دیگری نوشته­ ام «قهر طبیعت»  که آن نیز دستِ کم در این گوشه از جهان فرزند همان پدر و معلول همان علت است! قهر طبیعت زلزله ­آسا آوار می­ شود، طومارها را در هم می­ پیچد و از تاک و تاکْ نشان اثری باقی نمی­ گذارد. در نبودِ آب و امنیت و اشتغال روستاها یکی یکی ویران می­ شوند و روستاییان فوج فوج روانه شهرها... برآفتاب نشینی که پیشتر و در دهه­ های نه چندان دور، سنّتی پیرانه سَر و سالمندانه بود، امروز به آیین جوانانِ سرگشته مبدل شده است و روستا که روزگاری جانْ پناهِ شهریان گریخته از دود و دم و ناامنی بود، اکنون شوره­زاری افیون زده است!

روستا می­ توانست در صورت برخورداری از امکان اشتغال پایدار باری گران را از شانه­های زخمی شهر بردارد و شور و نشاط و امید  را به میلیون­ها ایرانی هدیه دهد. بر این اساس، برانداز راستین سوء مدیریتِ سیستمانه ­ای است که روستاییان را به کوچیدن و روستا را به ویرانی محکوم کرده است.

در پی هجوم روستاییان و شهرستان­ نشینان به کلان­شهرها شمار حاشیه ­نشینان از مرز دوازده میلیون گذشته است. بغرنجی بُنیان کن که از دیدِ محسن رنانی،پژوهشگر اقتصاد توسعه، «انبار باروت» است.

گسترش حاشیه­ نشینی حاصل خیزترین زمینۀ تکثیر آسیب ­های اجتماعی است. نوجوانانِ گریخته از روستا اینک در کنج و کنار شهرها بسته­ های کوچکِ مرگ (مواد روانگردان صنعتی) را بی واهمه توزیع می­ کنند و کودکانِ کار بر سر چهار راه ­ها و پشت چراغ ­های قرمز معصومیت از دست رفته را لای شاخه ­­های گل و بسته­ های آدامس می­ جویند.

تنگنای نفس گیر معیشت کرامت انسان را نشانه رفته است و فقر دامن گستر طپانچه بر شقیقه ایمان نهاده است. در خوانشی جامعه ­شناختی انباشت بحران­های گونه­ گون و ناتوانی مزمن در گذار به شرایط پسا - بحران آدمیان را به ساحتِ رفتارهای غریزی پَس رانده است؛ وضعیتی اسفبار که جامعه را به جنگل فرو می­کاهد و مردمانِ درمانده را به جویندگانِ آب و نان و نفس؛ در قفسی به وسعت یک کشور. بزرگ­ترین قربانی این مسلخْ روابط انسانی است که بر بستر رفاهی رقیق می ­­بالد و در سایۀ ثبات و امنیت قد می­ کشد. و نه آیا یکی از عوامل بنیادی برآمدن «داعش» در یکی از کهن­ ترین نقاط جهان فقر و ناامنی نهادینه بود؟