از انسان و اقتصاد

کوردلی و گمراهی رذایلی اخلاقی­اند و گفتن ندارد که رونق بازارِ اخلاق در رهنِ تأمینِ نیازهای اساسی است و گرنه پیامبر رحمت نمی­فرمود: «کَادَ الْفَقْرُ أَنْ یَکُونَ کُفْراً: زودا که اهریمن فقر خانۀ ایمان را درنَوَردَد»؛ چرا که وجود آدمی عمارتی را مانَد با طبقاتی مختلف. که در آن، شرطِ قد کشیدن و رفتن به طبقۀ بالا، ساختنِ طبقۀ زیرین­ است. به این ترتیب مادام که طبقۀ اول یعنی نیازهای پایه­ ایِ زندگی ساخته نشود، راهیابی به طبقات بالا ناممکن است و ناکامی در این گذار بسا که به نابودی عمارت وجود بینجامد.

درنگ در ابعاد جامعه­ شناختی و روان ­شناختی پدیدۀ داعش از فهم ما در راه بردن به لایه ­های ژرف­تر این بغرنج دستگیری می­کند. داعش یا آنچه دولت عراق و شام (ISIS) خوانده می ­شد سربازان خود را از میان باورمندان و معتقدانی گِرد می­آورد که قربانیان فقر و تبعیض در خاورمیانه و اروپا بودند. لشکر گرسنگان و تحقیرشدگان به پشتوانۀ عقیدۀ «تقدیسِ کشتن و کشته شدن» و تجهیز به تکنیک، در سودای بازگرداندنِ جهان به قر ن­های غبارآلود بود. محرومیتِ آن­ها در برخورداری از حداقلّی از رفاه و رضایتِ خاطر، قلب­هاشان را از نفرت و قساوت آکنده بود. آنان در این راه به جنایاتی دست یازیدند که هیچ حیوانی به حیوانی رَوا نمی ­دارَد. دفتر داعش به پایان آمده است، ولی تا حکایتِ فقر، تبعیض، خشونت و بهره ­کشی باقی است امکان تکرار آن نیز هست. ساختنِ جهان و جامعه ­ای بهتر در گرو تربیت انسان­هایی است که از طبقه­های عمارتِ وجود خویش فَرازمندانه بالا رفته­ اند. از نان و تن ­پوش و سقف گذشته ­اند و به شادی و شکوفایی رسیده­ اند.

دوباره به آن تصویر باز می­ گردم: سَر فرو بردنِ یکی هموطن در سطل زباله برای یافتنِ لقمه ­ای نان... در چشم من این رخداد، آغازِ پایان است. آغاز پایانِ کرامتِ انسان و تن دادن به پنداری، سخت تباهی ­آوَر: زائد بودن کسانی از میانِ ما، به حال خود وانهادنِ آنان و محکومیت ­شان به هر روز مُردن.

+ نوشته شده در شنبه دهم آبان ۱۳۹۹ ساعت 22:7 توسط سلمان احمدوند  |