از بُلندای بهار

از قضا گوهر ایمان اولْ متاع گرانقَدری است که در آشفته بازار اقتصاد به تاراج می‌رود؛ هم‌ازاین‌روست که «نان» و «ایمان» همچون «صبر» و «ظفر» دوستان قدیم‌اند و از پی نان است که نوبت به ایمان می‌رسد.
از دیدِ من، افول ستارۀ ایمان در سپهر سقوط اقتصاد و پیوند ناگسستنی نان و ایمان را هیچ‌کس چون عطار نیشابوری (540- 618 ه.ق) تا این اندازه ژرف تصویر نکرده است.
سائلی پرسید از آن شوریده حال
گفت اگر نام مِهین ذوالجلال
می‌شناسی بازگوی ای مرد نیک!
گفت نانَست این بِنَتوان گفت لیک
مرد گفتش احمقی و بی‌قرار
کی بُوَد نام مِهین نان، شرم دار
گفت در قحط نشابور ای عجب
می‌گذشتم گُرْسُنِه چِل روز و شب
نه شنودم هیچ جا بانگ نماز
نه دری بر هیچ مسجد بود باز
من بِدانستَم که نان نام مِهینَست
نقطۀ جمعیت و بنیاد دینَست (مصیبت‌نامه/ بخش بیست و نهم)
آنچه آمد میراث ادبی بود، در سنّت نبوی نیز از درهم‌تنیدگی معاش و معاد به بیانی تلخ و تکان‌دهنده سخن رفته است. آنجا که خاتم رسولان (ص) فرموده است: کادَالفقرُ أن یکونَ کُفراً (زودا که فقر سَر به کفر بَردارد و خانۀ ایمان را ویران کند).
راست آن است که بنیادی‌ترین کارویژۀ نظام تدبیر (دولت و حکومت) تأمین نیازهای زمینی، از برای رسیدن به فراغتِ خاطر (رفاه نسبی) و آن‌گاه پرداختن به آسمان است و نه آیا به گفتۀ سعدی:
غم فرزند و نان و جامه و قوت/ بازَت آرَد ز سِیر در ملکوت.../ شب چو عِقد نماز می‌بندم/ چه خورَد بامداد فرزندم؟ (گلستان. باب دوم)
چه اینکه افلاک، همسایۀ دیوار به دیوار خاک است و به حکم عقل سلیم، مادام که نیازهای جسم تأمین نشود، نوبت به نیازهای روح (دین و فرهنگ و هنر و اندیشه) نخواهد رسید و دولت‌ها اگر به‌راستی دلنگران انسان‌های گوشت و پوست و خون‌دارند، باید امکان زندگی شرافتمندانه و عزتمندانه را برای آنان فراهم کنند و نیک بدانند که راهِ آسمان از زمین می‌گذرد، این معنا را حافظ به بیان افسونگر خویش چنین بازنموده است: ز میوه‌های بهشتی چه ذوق دریابَد/ هر آن که سیب زِنَخدان شاهدی نگزید؟ تو گویی این شعر او ترجمان این آیتِ رهایی‌بخش از کتاب کریم است: وَمَنْ كَانَ فِي هَذِهِ أَعْمَى فَهُوَ فِي‌الْآخِرَةِ أَعْمَى وَأَضَلُّ سَبِيلًا و هر كه در اين دنيا كور دل باشد، هَمو در آخرت [هم] كور دل و گمراه است (اسراء/ 72).
باری؛ بهار در راه است و ثانیه‌های گریخته از زندانِ زمان به پیشواز او رفته‌اند. من اما آرزویم همه این است که در این خطّه فرهنگی، امید به زندگی در دل‌ها نمیرد و ساکنان این سرزمین در سال پیش رو، شادی‌های بیشتر و غم‌های کمتری نصیب ببرند/ ایدون باد.

+ نوشته شده در یکشنبه بیست و هشتم اسفند ۱۴۰۱ ساعت 18:1 توسط سلمان احمدوند  |