توصیه های طلایی

* مصطفی ملکیان/ روشنفکر و پژوهشگر فلسفه

عرض سلام و ادب دارم به محضر همه مخاطبانم. به خصوص به مخاطبان جوان که قرار است در دقایقی سخنی خطاب به آنها گفته باشم. چون فرصت نیست وقتم را اختصاص می دهم به تذکر پنج نکته. تذکر این نکات را نه حاصل مطالعات خودم  بلکه حاصل تجربه زیسته ی خودم می‌دانم. یعنی در واقع شکست هایی که خودم داشتم به من یاد داده که باید این نکات را فراموش نمی‌کردم و اگر فراموش نمی‌کردم آن شکست ها پیش نمی‌آمد.

1) اولین نکته از این پنج نکته این است که جوانان باید توجه کنند که وقتشان با وقت بزرگترها تفاوت کیفی دارد. به زبان ساده‌تر، به لحاظ ریاضی فاصله بین ۲۰ سالگی تا ۲۱ سالگی، یک سال است و فاصله بین ۵۰ سالگی تا ۵۱ سالگی هم یک سال است. ولی اگر کسی به سن من برسد  می داند که هر یک هفته از فاصله بین ۲۰ تا ۲۱ سالگی ارزش یک سال در فاصله مثلا بین ۵۰ تا ۵۱ سالگی را دارد. ارزش وقت به کمیت وقت نیست بلکه به کیفیت وقت است و چون ما در نوجوانی و جوانی هم قوای جسمانی و هم قوای ذهنی و هم قوای روانی مان در اوج هستند، بنابراین وقت ما تفاوت کیفی ای پیدا می‌کند با وقتی که میان سال شدیم یا رو به پیری رفتیم.

وقتی که کسی در سن من باشد و قدرت یادگیری و قدرت یادسپاری و سرعت یادآوری و سرعت انتقال خودش را و قدرت استدلال گری و توانایی ذهنی و جسمانی روانی و همه توانایی دیگر خود را ارزیابی کند، می‌فهمد که این تفاوت کیفی نمی‌تواند محل انکار قرار گیرد و هر چه که در حقش بگوییم مبالغه نکرده‌ایم. بنابراین اول نکته‌ام این است که این تفاوت کیفی باید یک جوان را به این نکته برساند که الان در دوره‌ای از زندگیش است که باید بیشترین استفاده را از وقت خودش ببرد. هر گونه استفاده نکردن، بعدها پشیمانی‌هایی به تمام معنا سوزاننده در پی خواهد داشت.

۲) نکته دوم اینکه جوانان باید از تجارب گذشتگان خیلی استفاده کنند. این گذشتگان از پدر و مادر خود شخص شروع می‌شوند و تا به همه سنت های فرهنگی بشریت به طور کلی و صورت خاص در سنت های آن جامعه ای که آن جوان شهروند آن جامعه است هم می‌رسد.

اینکه فکر کنیم جهان با به دنیا آمدن ما آغاز شده و پیشینیان ما هیچ سخنی برای گفتن نداشته‌اند، این کمال خامی و نادانی است. ما فرقمان با سایر حیوانات این است که از صفر شروع نمی‌کنیم و وقتی به دنیا می‌آییم در مدت زمان بسیار اندکی، بخش عظیمی از تجاربی که در طی صدها هزار سال، بشر ذره ذره و مثقال مثقال به دست آورده را ما در طی چند سال یک جا دریافت کنیم. این دریافت کردن نباید در حد خواندن و نوشتن و حساب و هندسه منحصر بماند، ما باید از همه تجارب گذشتگان خود استفاده کنیم.